نشریه پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی
پیاپی 46 (تابستان 1399)

مقاله حاضر، به بررسی تاثیر خطای پیش بینی سود مدیریت بر پایداری اجزای نقدی و تعهدی سود و ارزشیابی بیش از حد سهام می پردازد. جامعه آماری مورد بررسی، شرکت های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران و نمونه پژوهش؛ شامل 64 شرکت بوده است. یافته های پژوهش با استفاده از رگرسیون خطی چند متغیره؛ استفاده از داده های تابلویی و روش اثرات ثابت حاکی از تایید فرضیه ها داشته و بیانگر آن است که با افزایش سطح خطای پیش بینی سود مدیریت، پایداری اجزای نقدی و تعهدی سود کاهش یافته و ارزشیابی بیش از حد سهام افرایش می یابد.

فرهنگ سازمانی یکی از عوامل تاثیرگذار بر رفتار کارکنان در سازمان می باشد. تحقیق حاضر سعی دارد تا این تاثیرگذاری را در گزارش و افشای خطا کاری سازمانی در حرفه حسابرسی مورد مطالعه قرار دهد. از این رو، هدف این پژوهش مطالعه تاثیر اثر فرهنگ سازمانی بر گزارش خطا کاری ها در موسسات حسابرسی است. روش پژوهش حاضر توصیفی- همبستگی می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر حسابرسان شاغل در موسسات حسابرسی می باشد که 203 نفر از آن ها به عنوان نمونه نهایی و با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در پژوهش پرسشنامه استاندارد می باشد. به منظور تجزیه تحلیل آماری داده ها و سوال تحقیق از معادلات ساختاری استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که فرهنگ سازمانی بر " برداشت از مسئولیت های فردی" و " بر برداشت از عواقب عمل سوال برانگیز" تاثیر معنی دار و مثبت دارد؛ اما فرهنگ سازمانی تاثیری معنی دار بر " برداشت از هزینه های گزارش دهی بر گزارش خطاکاری" ندارد. همچنین شواهد این تحقیق تایید می نماید که درک حسابرسان از مسئولیت های فردی و برداشت حسابرسان از عواقب عمل سوال برانگیز نیز از جمله متغیرهای موثر بر تمایل حسابرسان به گزارش خطا کاری است. بر اساس نتایج این تحقیق استقرار فرهنگ سازمانی مناسب در موسسات حسابرسی می تواند مکانیزم موثری برای گزارش خطاکاری های سازمانی در حرفه حسابرسی باشد.

هدف این مقاله بررسی ارتباط سطح افشای مسئولیت پذیری اجتماعی با ارزش بازار شرکت است. بدین منظور پرسشنامه ای شامل 130 سوال در نه حوزه اصلی حوزه اقتصادی ، مشارکت اجتماعی ، نظام راهبری شرکتی ، حقوق انسانی و شایسته سالاری ،زیست محیطی و توسعه پایدار ، مذهبی ، محصولات ، حوزه اخلاق (سازمانی، حرفه ای، اجتماعی) و فرهنگی برای تعیین سطح افشاء 319 شرکت پذیرفته شده در بورس و فرابورس اوراق بهادار تهران طراحی و انجام شده است. برای آزمون فرضیه ها از مدل رگرسیونی چند متغیره استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد که شرکت ها با مسئولیت پذیری اجتماعی بالاتر، ارزش بازار بیشتری و هزینه سرمایه کمتری دارند ولی جریان نقدی عملیاتی بالاتری ندارند. درنتیجه، مطابق با پیش بینی، استفاده کنندگان از گزارش های مالی به مقوله مسئولیت پذیری اجتماعی توجه دارند و افشای این اطلاعات بار اطلاعاتی داشته و جزء اطلاعات مربوط در تصمیم گیری سرمایه گذاران محسوب می شود.

شناسایی و مدیریت ریسک، از رویکردهای جدیدی است که برای تقویت و ارتقای اثربخشی سازمان ها مورد استفاده قرار می گیرد. هدف از مدیریت ریسک شناسایی و ارزیابی ریسک و کاهش آن با استفاده از منابع اقتصادی در اختیار مدیر است. در مطالعه حاضر مدل ریسک شرکت برآورد و اثربخشی آن بر ویژگی های سود شرکت مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه آماری پژوهش شامل شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد و نمونه پژوهش با اعمال شرایط متغیرهای پژوهش به تعداد 129 شرکت  انتخاب شده است. برای تجزیه وتحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها از تکنیک آماری رگرسیون داده های تابلویی استفاده شده است. در این تحقیق جهت اندازه گیری ویژگی های سود از سه معیار پایداری سود، به موقع بودن سود و محافظه کاری سود بهره گرفته شده است. بر اساس نتایج پژوهش حاضر، مدیریت ریسک سازمانی تاثیر معناداری بر ویژگی های سود ندارد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر چرخه عمر واحد تجاری بر مدیریت سود از طریق فعالیت های واقعی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. جهت دستیابی به این هدف با استفاده از روش غربالگری، 70 شرکت از جامعه پژوهش به عنوان نمونه انتخاب و موردبررسی قرار گرفتند. چرخه عمر واحد تجاری به سه مرحله رشد، بلوغ و افول تفکیک شده است. فرضیات فرعی پژوهش بر اساس شاخص های سنجش مدیریت سود از طریق فعالیت های واقعی تدوین و به کمک رگرسیون چندگانه مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج نشان می دهد مدیریت شرکت در مرحله بلوغ، از طریق هزینه تولید غیرعادی دست به مدیریت سود می زند. همچنین شرکت های در حال افول در سال های پایانی عمر شرکت از طریق جریان های نقدی عملیاتی غیرعادی، دست به مدیریت سود می زنند و این موضوع، به این معنی است که هر چه شرکت به سال های پایانی عمر خود نزدیک تر می شود، از جریانات نقدی عملیاتی بیشتر از سایر موارد مدیریت سود واقعی استفاده می کند.

حسابرسی مالیات بر ارزش افزوده به عنوان بخش مرتبط با رسیدگی به پرونده های مالیاتی مودیان و مهمترین بخش در ارتباط با تحقق درآمد مالیاتی دولت در نظام مالیات بر ارزش افزوده امروزه با چالش هایی دست و پنجه نرم می کند که آن را از هدف نهایی یعنی دستیابی به کل درآمد مالیاتی بالقوه بازمی دارند؛ بنابراین این پژوهش با هدف شناسایی، بررسی چالش های حسابرسی مالیات بر ارزش افزوده سعی در برداشتن گامی جهت برداشتن این چالش ها و دستیابی به نظام مالیاتی کارآمدتر دارد. این پژوهش به بررسی عوامل موثر بر ریسک حسابرسی در سیستم مالیات بر ارزش افزوده و نقش نسبت های سودآوری مودیان مالیاتی در سیستم حسابرسی مالیاتی مبتنی بر ریسک می پردازد. در این پژوهش برای تعیین نمونه آماری، از روش حذف سیستماتیک استفاده شده است و درنهایت نمونه ای شامل 80 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار گرفت. برای آزمون فرضیه های پژوهش، از تحلیل رگرسیون چندگانه غیرخطی به روش لاجیت استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان داد، از بین عوامل موثر مورد بررسی در پژوهش بر ریسک حسابرسی (رسیدگی) مالیاتی مودی ارتباط بین ارایه اظهارنامه مالیاتی و دوره رسیدگی معاملات مودی با ریسک حسابرسی معکوس است اما ارتباط بین حجم معاملات مودی با ریسک حسابرسی مستقیم است و همچنین نتایج بیانگر عدم وجود رابطه بین عضویت شرکت مودی در بورس و نسبت های سودآوری مودیان (بازده سرمایه در گردش، بازده سهام، سود هر سهم) با ریسک حسابرسی مودی می باشد.

منافع اقتصادی حسابرس از طریق حق الزحمه ها تامین می شود. هزینه حسابرسی مستقل، از عوامل متعددی تاثیر می پذیرد اما تغییرات هزینه حسابرسی مستقل به طور کامل با تغییر در عوامل موثر بر هزینه حسابرسی، تبیین نمی شود. به بیان ساده تر، میزان افزایش در هزینه حسابرسی، هنگام انتظار افزایش در هزینه، بیشتر از میزان کاهش در هزینه حسابرسی، هنگام انتظار کاهش در هزینه است؛ بنابراین ضرورت بررسی تغییرات نامتقارن در رفتار حق الزحمه با توجه به عوامل ساختاری موثر بر ایجاد آن احساس می شود تا بتوان نرخ های حسابرسی را به مدل استاندارد آن نزدیک کند. هدف این پژوهش، بررسی عدم تقارن در حق الزحمه حسابرسی، تعدیلات مربوط به تفاوت های افزایشی و کاهشی آن در بلندمدت، عامل تخصص حسابرس مستقل و چرخش اجباری حسابرس بر انحراف حق الزحمه حسابرسی از مدل استاندارد آن است. به همین منظور، نمونه ای متشکل از 142 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران انتخاب شده است. آزمون فرضیه های پژوهش به کمک مدل رگرسیونی داده های ترکیبی صورت گرفته است. یافته ها بیانگر آن است که میزان افزایش در حق الزحمه حسابرسی، هنگام انتظار افزایش در آن، بیشتر از میزان کاهش در هزینه حسابرسی، هنگام انتظار کاهش در آن است که به معنای چسبنده بودن هزینه حسابرسی است. همچنین چسبندگی حق الزحمه حسابرسی از یک روند مشخص تبعیت نمی کند و در دوره های زمانی بلندمدت متغیر است. از طرف دیگر، تخصص حسابرس در صنعت و چرخش اجباری حسابرس، انحراف از مدل استاندارد حق الزحمه حسابرسی را افزایش می دهد.

هدف مقاله حاضر بررسی تاثیر افشای سرمایه اجتماعی بر هزینه سرمایه در شرکت های با عدم تقارن اطلاعاتی می باشد. در این راستا تعداد 110 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از روش نمونه گیری حذفی انتخاب گردید. برای اندازه گیری افشای سرمایه اجتماعی از سه شاخص سرمایه شناختی، سرمایه ساختاری و سرمایه رابطه ای و برای سنجش عدم تقارن اطلاعاتی از شاخص هزینه تبلیغات استفاده شده است. از روش داده های ترکیبی برای آزمون فرضیه های پژوهش استفاده می شود. یافته ها نشان داد که افشای سرمایه اجتماعی بر هزینه سرمایه تاثیر منفی و معنی داری دارد. بدین معنا که تاکید بر ارزش های اجتماعی موجب کاهش هزینه سرمایه می باشد. همچنین نتایج نشان داد که تاثیر منفی افشای سرمایه اجتماعی بر هزینه سرمایه در شرکت های با عدم تقارن اطلاعاتی بالا، شدیدتر است، در حالی که افشای سرمایه اجتماعی بر هزینه سرمایه در شرکت های با عدم تقارن اطلاعاتی تاثیر ندارد. در حقیقت، سرمایه اجتماعی در محیط هایی که تضاد منافع زیاد است کارکرد بهتری دارد.

ارتباط میان شناسایی به موقع پروژه های زیان و سودآوری شرکت از جمله موضوعات با اهمیت در حوزه حسابداری است. علاوه بر این مسئله سرمایه گذاری و ارزیابی مالی طرح های سرمایه گذاری یکی از مهمترین وظایف مدیران شرکت می باشد. ادبیات پیشین نشان داد شناسایی به موقع زیان ها، مدیر را در تشخیص و کنار گذاشتن به موقع پروژه های زیان ده، کمک می کند و به طور بالقوه بر رفتار سرمایه گذاری مدیران واحدهای انتفاعی تاثیر می گذارد و در نهایت می تواند باعث افزایش سودآوری شرکت گردد. لذا در این مقاله رابطه بین شناسایی به موقع زیان ها و احتمال توقف پروژه های شرکت و نهایتا سودآوری شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق از نوع توصیفی-همبستگی است و تحلیل داده های پژوهش با استفاده از مدل رگرسیون چند متغیره و داده های پانل انجام شده است. پژوهش حاضر از حیث هدف کاربردی است. نمونه آماری شامل 123 شرکت از شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری حذفی سیستماتیک انتخاب شده است. نتایج نشان می دهد شناسایی به موقع زیان ها، احتمال توقف پروژه های شرکت را افزایش و احتمال تاخیر در توقف پروژه های زیان آور را کاهش می دهد. همچنین این نتایج نشان می دهد تاخیر در توقف پروژه های زیان آور تابعی از بهبود شناسایی به موقع زیان ها و کاهش مخارج سرمایه ای شرکت ها می باشد.

وجود کمیته حسابرسی جهت کنترل بر گزارشگری مالی و طراحی یک سیستم کنترل داخلی اثربخش جهت پیشبرد اهداف کنترل های داخلی و کسب اطمینان از اثربخشی فرآیندهای نظام راهبری، کنترل های داخلی و سلامت گزارشگری مالی امری ضروری می باشد. هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه بین ویژگی های کمیته حسابرسی شامل اندازه کمیته حسابرسی و تخصص کمیته حسابرسی با کنترل های داخلی و مدیریت سود می باشد. جامعه آماری این پژوهش کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران هستند و نمونه آماری شامل 54 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است . از تحلیل آماری رگرسیون برای آزمون فرضیه های پژوهش استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان دهنده آن است که بین هر دو ویژگی کمیته حسابرسی (اندازه کمیته حسابرسی و تخصص کمیته حسابرسی) با ضعف در کنترل های داخلی و مدیریت سود رابطه منفی و معناداری وجود دارد اما بین اندازه کمیته حسابرسی و مدیریت سود رابطه معناداری وجود ندارد.